De Europese sonde Huygens, welke door de Amerikaanse planeetverkenner Cassini werd losgelaten, heeft de landing op de Saturnus-maan Titan overleefd. Amerika en Rusland hebben in het verleden vergeefs geprobeerd om op manen van andere planeten te landen. Door Europa is in 2005 de allereerste landing op een maan van een andere planeet nu eindelijk een feit geworden.

In 1655 ontdekte de Nederlandse wetenschapper Christiaan Huygens de imposante ringen om de planeet Saturnus en een aantal van haar grootste manen. De grootste die opvalt krijgt de naam Titan. Nu, 350 jaar later, op 14 januari 2005, landt een naar hem vernoemde ruimtesonde op het oppervlak. De Saturnus-maan Titan heeft altijd al wetenschappers wereldwijd tot de verbeelding gesproken. De altijd in wolken gehulde maan gaf tot nu toe weinig van zijn geheimen prijs. Ook de Amerikaanse ruimtesondes Voyager 1 en 2 konden begin jaren '80, toen zij Saturnus en haar manen passeerden, geen duidelijke foto's krijgen van Titan. Het duurde uitendelijk tot 1997, toen de ruimtesonde 'Cassini', een gezamelijk project tussen NASA en ESA, werd gelanceerd vanaf de basis Cape Canaveral in Florida. Daarna begon Cassini en haar lander 'Huygens' aan een 7 jaar durende missie naar de op één na grootste planeet uit ons zonnestelsel, Saturnus.


Aan boord van een Titan 4B raket begint de 'Cassini/Huygens' missie

Op 1 juli 2004 kwam Cassini in een baan rond de geringde planeet. De ruimtesonde begon vanaf die tijd aan haar vierjarige missie, om Saturnus en haar ongeveer 30 manen (!!) intensief te bestuderen. Tijdens de derde omloop van Cassini rond Saturnus, op 24 december 2004, werd de Huygens-sonde losgelaten en begon aan een 22 daagse reis richting Titan. Waar men zich het meest mee bezig hield, was het goed functioneren van de parachute van de sonde. Deze heeft immers 7 jaar lang opgevouwen gezeten. Het was natuurlijk een risicofactor dat de parachute zou kunnen gaan haperen tijdens de afdaling van de Huygens-sonde.


Cassini komt in een baan rond Saturnus


Een artistieke impressie van de afdaling van de Huygens-sonde

Echter ontvouwde de parachute zich geheel volgens plan en de Huygens-sonde presteerde meer dan de technici hadden verwacht: De Europese sonde overleefde de landing en bleef doorgaan met foto's maken. ESA had zichzelf overtroffen. De eerste foto's werden over de gehele wereld in alle nieuwsbulletins getoond. Een triomf was gemaakt. Slechts één tegevaller: door een fout commando van de vluchtleiding maakte de Huygens minder foto's dan gepland. Er werden 350 opnames gemaakt, maar het aantal had makkelijk verdubbeld kunnen worden.
Hieronder een aantal van de eerste foto's.


De allereerste foto, gemaakt door Huygens tijdens de afdaling, op 16 km hoogte.


De eerste foto van het oppervlak van Titan, in de originele kleurenversie.


Dezelfde foto, nu in zwart-wit, maar met aantekeningen, om een idee te geven van afmetingen van het naaste oppervlak.

De kleurenfoto van het oppervlak doet een beetje denken aan het oppervlak van de planeet Mars. Eerder komt de kleur niet van het oppervlak vandaan, maar van de samenstelling van de 'buitenlucht'. Die bestaat hoofdzakelijk uit stikstof en methaan, daarnaast zijn er sporen gevonden van ammoniak, argon (een edelgas) en ethaan. Deze samenstelling hangt als een soort 'smog' over het oppervlak van Titan. Plus de zeer lage temperatuur op deze maan, is het in eerste instantie zeer ongeschikt om als levensvorm daar rond te lopen.

Waarom is Titan dan toch zo interessant ?

Tijdens het ontstaan van de aarde, was onze thuisplaneet gesluierd in dit soort gassen. Hieruit ontstond de basis-samenstelling van onze huidige atmosfeer en dus ook de nu bestaande lucht, die voor het leven op aarde zo van belang is. Alleen is door het ontbreken van een warmtebron, zoals de zon (Titan staat te ver van de zon om enige warmte te kunnen ontvangen), is de samenstelling op Titan over de miljoenen jaren geconserveerd gebleven. De enige theorie die verandering hierin zou kunnen brengen, is de inslag van een grote meteoriet. Door de enorme wrijving, en dus ook hitte die vrij komt, zou er een bepaald proces in werking gezet kunnen worden, die gelijk is aan het ontstaan van onze eigen aarde in een vroeg stadium.
En dat proces is de aanzet geweest tot de vorming van......leven.

Wil dat dan nu zeggen dat Titan leven zou kunnen bevatten ?

Wetenschappers denken eerder van niet. Het water wat op Titan voorkomt is er, gezien de lage temperatuur, alleen aanwezig is ijsvorm. Terwijl er voor leven juist water in vloeibare vorm nodig is.
Misschien geven Cassini en Huygens binnenkort uitsluitsel hierover. Of anders, over enige jaren, zullen net als op Mars, kleine robots op Titan landen om bodemonderzoek te gaan doen. De tijd zal het leren......

Enige feiten over Titan:

Titan is de grootste maan van de planeet Saturnus en de op één na grootste maan in ons zonnestelsel (de grootste is de Jupiter-maan Ganymedes). De afstand van deze maan tot Saturnus is zo'n 1221.870 km en heeft zelf een diameter (inclusief atmosfeer) van 5550 km. Titan is tot nu toe de enige ontdekte maan met een dichte atmosfeer en een wolkendek. De luchtdruk is anderhalf keer zo groot dan bij ons op aarde. Titan heeft een gemiddelde temperatuur van rond de - 180 graden Celsius (94 graden Kelvin). De omlooptijd van deze natuurlijke satelliet is net zo snel als de rotatietijd van Saturnus: 16 dagen. Dat wil zeggen, dat altijd dezelfde kant van Titan naar Saturnus gericht is.